Dünyada ve ülkemizde birçok hasta, kök hücre nakli ile yeniden hayata tutunuyor. Günlük hayat konforundan ödün vermeden herhangi bir kan alma merkezine uğrayıp numune vermek kısa vakit alan ve oldukça basit bir işlem. Fakat bu basit işlemin oldukça büyük, hayatları değiştiren bir etkisi oluyor.
Son dönemde kök hücre bağışına ilişkin düzenlenen kampanyalar ile konuya ilişkin bilinçlendirme ve katılımın artırılması hedefleniyor. Kök hücre bağışında bulunan donörler hiç tanımadıkları hastalara umut oluyor, hayat kurtarıyor.
Bunun yanında birçok hasta da sağlığına kavuşabilmek için dokularıyla uyumlu bir bağışçıdan yapılacak kök hücre naklini bekliyor.
Kök hücreyle ilgili tedavide lenfoma, lösemi, kemik iliği yetmezliği ve metabolik hastalıklar için oldukça önemli.
Ülkemizde çok sayıda lösemi hastası kök hücre nakli ile hayata tutunmayı başardı. Bunun son örneği ise, 4 yaşındaki Öykü Arin oldu. Öykü birçok lösemi hastası çocuktan biri. Babasından yapılan naklin, yüzde 100’e yakın tutması sayesinde minik Öykü’nün ve ailesinin yüzü yeniden güldü.
Türkiye kemik iliği naklinde Avrupa’da 4’üncü sırada yer alıyor. Sağlık Bakanlığı TÜRKÖK projesi ile kemik iliği bekleyen hastalarla bağışçıları buluşturuyor. Bağışta bulunanlar adını ve yaşını bilmedikleri hastalara umut oluyor.
Kök hücre bağışı organ bağışında bulunmak kadar önemli. Doku uyumunun gerçekleştiği durumlarda ölümle pençeleşen hastalar yeniden sağlığına kavuşarak yaşamını sürdürebiliyor.
Kök hücre bağışına ilişkin 10 soru ve cevapları şöyle;
1- Kimler kök hücre bağışında bulunabilir?
18-50 yaşlarında sağlıklı her birey kök hücre bağışında bulunabiliyor.
2- Nerelerde kök hücre bağışı yapılabilir?
Gönüllü verici merkezi ve sabit kan alma merkezlerinde kök hücre bağışı için numune verilebilir.
3- Bağış için ilk adım nedir?
Kök hücre bağışı için başvurulduğunda, bilgilendirme ve onam formundaki kişisel bilgilerin eksiksiz cevaplanarak imzalanması isteniyor. Daha sonra bulaşıcı hastalıklar açısından serolojik testlerin çalışılması ve kan grubu belirlenmesi, doku tiplemesi yapılabilmesi için 3 tüp kan numunesi alınıyor.
4- Kök hücreler bağışçıdan nasıl alınıyor?
Bağış için damarlarda dolaşan kan kullanılabiliyor. Kemik iliğini uyaran ilaçlar verildikten sonra hücre sayısının artması sağlanıyor. Hücre sayısı istenen düzeye ulaştıktan sonra özel cihazlar ile hücreler kandan toplanıyor. İşlem yaklaşık 4-6 saat sürüyor.
5- Bağışla donörün ilik hücreleri eksiliyor mu?
Kök hücreler devamlı yenilenebildiği için eksilen hücre sayısı belirli bir süre içerisinde yeniden eski sayısına ulaşıyor.
6- Doku eşleşmesi durumunda ikinci bağış için ne kadar süre geçmeli?
İlk bağıştan sonra hücre sayısının yeterli sayıya ulaşması için 3 aylık süre yeterli oluyor. Bu süreden sonra yeniden bağış yapılabiliyor.
7- Bağış için numune verildikten sonra başka ne yapmak gerekiyor?
Kök hücre bağışçısı adayı olmak için verilen numune ile bekleme süreci başlıyor. Bir hasta ile uyum gerçekleştiğinde iletişime geçilerek bağışçıya ulaşılıyor.
8- Hastanın kimliği bağışçı ile paylaşılıyor mu?
Kurallar gereği, tüm dünyada olduğu gibi 2 yıl boyunca nakil yapılan hastaların kimlik bilgileri gizli tutuluyor. Bu süre sonunda hasta ve bağışçı rıza göstermesi durumunda iletişime geçilmesine izin veriliyor.
9- Bağış süreci ne kadar sürüyor?
Ortalama bağış süreci 4 ila 6 haftalık bir zaman aralığında gerçekleştiriliyor. Bu sürede bilgilendirme görüşmeleri, doku uyumu doğrulama testleri, sağlık muayenesi ve tetkikler yapılıyor.
10- Kök hücre tedavisi uygulanan hastalıklar neler?
Kemik iliği kanserleri, Lenfomalar, Çeşitli organ kanserleri, Kemik iliğinin yetersiz çalıştığı veya çalışmadığı durumlar, Kalıtsal anemiler, İmmün yetersizlikler, Kalıtsal metabolik hastalıklar.
