Son günlerde gittikçe artan ve kamuoyunda büyür tepkilere yol ve toplumsal karmaşaya yol açan olaylar KKTC genelinde Nisan –Mayıs 2019 ve Aralık 2019 – Ocak 2020 dönemlerinde alan uygulamasını LİPA nın yaptığı iki anket (Anket 1 1000 katılımcı, Anket 2 570 katılımcı) çalışması ile incelendi.
Yapılan iki çalışmada, katılımcılara sosyal dokunun yıkılması veya işlevini kaybetmesiö Topumsal Liderlik mekanizmaların yıkılması veya işlevini kaybetmesiö Umutsuzluk, ve Çaresizlik algıları ve yaşanılan buhran’a bir çıkış yolu olarak, federal birleşmeye yönelik tutumları konularında sorular soruldu
Her iki araştırmayada 18 yaş ve üstü, oy kullanma hakkına sahip ve KKTC nüfusunun genel dağılımını yansıtan katılımcılarla tesadüfü örnekleme metoduyla, yüz yüze görüşmelergerçekleştirilmiştir. Anomi bilimsel standartlara uygun olarak çoklu soru yöntemi (anket) kapsamında tüm boyutları ile ölçülmüştür. Ankette yer verilen maddeler daha önce benzer araştırmalarda kullanılmış, geçerliliği ve güvenirliği kanıtlanmış maddelerden seçilmiştir. Her boyut toplamda üçer soru ile ölçülmüş ve daha sonra bu üç soruya verilen yanıtların ortalaması alınarak her bir boyut için ortalama bir değer elde edilmiştir. Çalışma giderleri Keele Universitesi tarafından karşılanmıştır.
KKTC genelinde
Örnek Sorular:
İnsanlar, ülkede izlenecek ahlaki standartların kalmadığını düşünmektedirler.
İnsanların çoğu amaçlarına ulaşmak için her yolu mübah görmektedirler.
Mayıs 2019 ve Ocak 2020 arasında, Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan insanlar arasında sosyal dokunun işlevini kaybettiği algısı artmıştır. Mayıs 2019’da bu yıkılmayı orta düzey olarak değerlendirenlerin neredeyse yarısı Ocak 2020’de bu yıkımın yüksek olduğunu bildirmişlerdir. Bu zaman diliminde, yıkımın ya da işlev kaybının yüksek olduğunu söyleyenlerde oran yaklaşık %40 artarken, düşük olduğunu belirtenler arasında göze çarpan ciddi bir değişim olmamıştır.
Örnek Sorular:
Hükümet insanların refahı için çalışmaktadır.
Hükümet meşrudur.
Mayıs 2019 ve Ocak 2020 arasında, Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan insanlar arasında toplumsal liderlik mekanizmalarının yıkılması ve işlevini kaybetmesi açısından bazı değişiklikler gözlenmiştir. Mayıs 2019’da bu yıkılmayı orta düzey olarak değerlendirenlerin sayısı Ocak 2020’de yaklaşık %25 azalmıştır. Öte yandan, bu zaman aralığında, yıkımın yüksek olduğunu bildirenlerin sayısında yaklaşık %16’lık bir artış görülürken, yıkımın ya da işlev kaybının düşük olduğunu söyleyenlerde de oran yaklaşık %18 artmıştır.
3.Umutsuzluk
Örnek Sorular:
Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan insanlar, geleceğe umutla bakamamaktadırlar.
Mayıs 2019 ve Ocak 2020 arasında, Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan insanlar arasında, yüksek düzeyde umutsuzluk algılayanların sayısında yaklaşık %35’lik bir artış olduğu görülmektedir. Benzer bir artış düşük umutsuzluk algılayanlar arasında da ortaya çıkmaktadır. Öte yandan, Mayıs 2019’da orta düzey umutsuz hissedenlerin sayısı Ocak 2020’de yaklaşık %65 azalmıştır.
Örnek Sorular:
Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan insanlar, toplumu değiştirmek için yapacak pek bir şey olmadığını düşünmektedirler.
Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan insanlar, problemleri ile baş etmekte kendilerini çaresiz hissetmektedirler.
Mayıs 2019 ve Ocak 2020 arasında, Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan insanlar arasında, umutsuzluk algısına benzer şekilde, yüksek düzeyde çaresizlik algılayanların sayısında yaklaşık %25’lik bir artış olduğu görülmektedir. Benzer bir artış düşük çaresizlik algılayanlar arasında da ortaya çıkmaktadır. Öte yandan, Mayıs 2019’da orta düzeyde çaresiz hissedenlerin sayısı Ocak 2020’de yaklaşık %41 azalmıştır.
Soru: Yarın, Kıbrıs’ın geleceğinin iki bölgeli iki toplumlu bir federasyon olarak düzenlenmesini oylayan bir referandum olsa, bu referandumda nasıl oy verirdiniz?
Mayıs 2019 ve Ocak 2020 arasında, Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan katılımcılar arasında yapılacak olası bir referandum da federal çözümü EVET oyu vereceklerin sayısında dramatik bir artış olurken, %120, KARARSIZ ve HAYIR oyu vereceklerin oranında %50 seviyesinde düşüş gözlemlenmiştir.
Federal çözüme olan desteğin sosyal dokunun erozyonundan (-%15) ve geleceğe yönelik umutuzlukdan (-%12) olumsuz, toplumsal liderlik mekanizmalarının yıkılması veya işlevini kaybetmesi algısından ise (%15) olumlu etkilendiği gözlemlenmektedir.
Yazar: Yard Doç Dr Hüseyin Çakal, Keele Universitesi -İngiltere
Yazar: Doktora Öğrencisi Halime Ünver, Keele Universitesi –İngiltere
