Türk Bankası ve Lefke Avrupa Üniversitesi iş birliğiyle her üç ayda bir hazırlanan, KKTC Ekonomi Raporu’nun, 4. sayısı yayımlandı
Lefke Avrupa Üniversitesi ekonomi uzmanları tarafından hazırlanan rapor, ülke ekonomisi ile ilgili güncel verilere dayandırılarak, ekonomik gelişmelerle ilgili bilgi sahibi olunmasına yardımcı olmayı amaçlıyor.
Yayımlanan Ekonomi Raporu, KKTC Ekonomisi hakkında çeşitli kaynaklar tarafından ilan edilen enflasyon, büyüme, istihdam, dış ticaret, bütçe dengesi, sektörel gelişmelerle ilgili verilere toplu şekilde ulaşılmasını hedefliyor.
KKTC’deki ekonomik gelişmelere ilgi duyan kişiler yanında, ülkeye yatırım yapmayı düşünen yatırımcılar için kaynak eser niteliği taşıdığı söylenen raporda, son 3 aylık ekonomik büyüme, istihdam ve enflasyon verileri, sektörel gelişmeler, dış ticaret ve ödemeler dengesi, kamu bütçesi, ülkedeki parasal ve finansal gelişmeler detaylarıyla aktarıldı.
En yüksek fiyat artışı alkollü içeceklerde
Raporda, 2019 yılı TÜFE ile hesaplanan aylık enflasyon oranlarının, üçüncü çeyrekte olduğu gibi yılın son çeyreğinde de düşüş trendinde kaldığı ve Ekim, Kasım aylarında sırasıyla yüzde 7,31 ve yüzde 8,55 oranlarında gerçekleştiği açıklandı.
Yüzde 11,66 oranında gerçekleşen Aralık ayı enflasyonunun ise bir önceki aya göre yaklaşık yüzde 3 oranında artış gösterdiği belirtildi.
2019 yılının son çeyreğinde, en yüksek yıllık fiyat artışlarının yaşandığı kalemler sırasıyla, yüzde 27,65 oran ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 22 ile restoran ve oteller, yüzde 21 ile sağlık ve yüzde 20 ile eğitimde oldu.
2019 yılının Aralık ayı verileri, bir önceki yılın aynı ayına göre endekste en düşük artış ise yüzde 0,43 ile haberleşme ve yüzde 4,37 oranı ile ulaşım sektörlerinde gerçekleşti.
2019 yılının son çeyreğinde gerçekleşen ve 2015=100 baz yılı esas alınarak hesaplanan TÜFE’ye göre de, 2019 yılı aylık enflasyon oranları Ağustos ayından başlayarak 2018 yılının aynı dönemlerine kıyasla oldukça düşük seviyelerde gerçekleşti.
Turizm gelirleri 10 yılda yüzde 153 arttı
Turizmin, KKTC ekonomisi açısından oldukça önemli olduğunun vurgulandığı raporda, sektörün GSYİH içindeki payının 2010 yılında yüzde 5,4 iken bu payın 2019 yılına gelindiğinde, yaklaşık iki katına yükseldiği, tahmini değerlerle yüzde 10,5 olduğu kaydedildi.
Turizm sektörünün diğer bir öneminin de, ticari açık veren KKTC’de önemli bir döviz girdisi yaratması olduğuna dikkat çekilerek, 2010 yılında yüzde 26,9 olan turizm gelirlerinin, dış ticaret açığını karşılama oranının, 2019 yılında yüzde 48,1 seviyesine yükseldiği belirtildi.
Turizm gelirlerinin 2019 yılında, 2010 yılına göre yüzde 153 artış gösterdiği ifade edildi.
Turizm sektörünün başarısını gösteren önemli göstergelerden birinin turistik konaklama tesisleri doluluk oranları olduğu söylenen raporda, 2019 yılının doluluk oranının, ilk 5 ay için 2018 yılının doluluk oranlarının altında kalığı, son 6 ay için ise 2018 yılı kayıtlarının üzerine çıktığı belirtildi.
2019 yılında turistik konaklama tesisleri doluluk oranlarının, bir önceki yıla göre ilk 11 ayın ortalamasına bakıldığı zaman yüzde 2,1 oranında daha düşük olduğu kaydedildi.
Dış ticarette 2019 verileri yok
Raporda, KKTC’de, 2018 yılında 100,9 milyon Dolarlık ihracata karşılık, 1,816.4 milyar Dolarlık ithalat gerçekleştiği belirtildi.
Bunun sonucunda 1,715.5 milyar Dolarlık ticari açık meydana geldiği ama 2019 yılı için Ocak-Kasım arası verilere ulaşılamadığı ifade edildi.
Ticaret Dairesi verilerine göre, ihracatın, 2018 yılı Ocak-Kasım arasında bir önceki yıla göre yüzde 2,03 oranında azaldığının görüldüğü raporda, 2019 yılında da yüzde 15,36 oranında azalma görüldüğü kaydedildi.
İthalatın, 2018 yılında yüzde 4,69 arttığı, 2019 yılında ise yine yüzde 15,04 oranında azalarak 1 milyar 361 milyon Dolar seviyesinde gerçekleştiği belirtildi.
2019 yılında ithalatta yaşanan ve ticaret hacmini de etkileyen düşüşün, TL’nin Dolar karşındaki değer kaybı ile ilişkilendirilebileceği söylendi.
KKTC’nin dış dünya ile olan ticaretinin, TC ve 3. dünya ülkeleri olarak iki grup altında incelendiğini söyleyen raporda, TC’ye olan ihracatın toplam ihracat içindeki payının, 2018 ve 2019 yıllarının ilk yarısında, sırası ile yüzde 55,43 ve yüzde 52,8 olarak gerçekleştiği açıklandı.
Kamu bütçesi fazlası yarı yarıya arttı
2019 yılı Ocak-Eylül aylarını kapsayan ilk dokuz aylık dönem sonunda, bütçe dengesinin 261,9 milyon TL fazla verdiği, bu oranın, bir önceki yılın aynı döneminde, 170,4 milyon TL olarak gerçekleştiği belirtildi.
Buna göre, 2019 yılında gerçekleşen bütçe fazlasının, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 53,6 artış gösterdi.
Yılın ilk dokuz ayında 2019 tadil bütçesinde yer alan bütçe harcamalarının yüzde 60,6’sı gerçekleşti.
Bir önceki yılın aynı döneminde gerçekleşen bütçe harcamalarının ise toplam bütçe harcamalarının yüzde 66,9’u kadar olduğu hatırlatılarak, 2019 yılının ilk dokuz ayında, toplam bütçe gelirlerinin yüzde 70,7’sinin tahsil edildiği belirtildi.
Raporda, ‘Bir önceki yılın aynı döneminde, bütçe gelirlerinin yüzde 69,4’ü tahsil edilmişti. 2019 yılının ilk dokuz aylık bütçe gerçekleşme oranlarındaki değişim dikkate alındığında, harcamalarda yüzde 9 oranında bir azalma ve gelirlerde de yüzde 1 oranında bir artış gerçekleştiği görülmektedir’ denildi.
2019 yılının ilk üççeyreği sonunda gerçekleşen bütçe harcama ve gelirlerinin de karşılaştırıldığı raporda, harcama kalemlerinde bir önceki yılın aynı dönemine göre mal ve hizmet alımlarının yüzde 219 oranında arttığının dikkat çektiği söylendi.
