Çeviri: Yunus Diler
The Guardian gazetesi, son günlerde halkın kamuya açık yerlerde maske takıp takmaması gerektiğini uzmanlara sordu. Dört uzmandan alınan görüş, genel hatlarıyla Dünya Sağlık Örgütü dahil“maske takmanıza gerek yok” açıklamasının aslında sağlık alanında çalışanlara yönelik stoku korumak amaçlı olduğu yönünde. Danışılan uzmanlar, sağlık uzmanlarının kullanması gereken N95 tarzındaki maskelerin stokunun korunması kaydıyla, halkın dışarıya çıkarken kendilerinin de yapabileceği maskelerle virüsün yayılmasına engel olacak tedbirler alabileceğini söylüyor. Bu tedbirin ana fikri ise, semptom göstermeyen birçok enfekte kişinin hastalığı hiç fark etmeden yayması…
The Guardian’da yayımlanan haberin Türkçe çevirisi şu şekilde:
Birkaç haftadır, sağlık uzmanları, siyasiler ve hatta Dünya Sağlık Örgütü halka, insanların hasta ya da Covid-19’lu birisine bakmadığı sürece koruyucu yüz maskeleri kullanmaları gerekmediğini söyledi.
Uzmanlar, N95 maskeleri gibi tıbbi sınıf koruyucu ekipmanların sağlık çalışanları için ayrılması gerektiği konusunda hemfikir ancak ABD’deki Centers for Disease Control and Prevention-CDC (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri) pazartesi günü, enfekte olan kişilerin çeyreğe yakının herhangi bir semptom göstermediği yönünde elde ettiği yeni verilerden hareketle, bu kişilerin hiç de farkında olmadan virüsü yayabileceklerinden endişeli. CDC, bu verilerle, daha önceden maskeler ile yaptığı önerilerini gözden geçireceğini duyurdu.
Avusturya gibi bazı ülkeler süpermarketlerde maske takmayı zorunlu hale getirdi. ABD’dekiyerel liderler maske kullanımını teşvik ederken, bazı durumlarda da zorunlu kılmaya başladılar. Konuyla ilgili dört uzmandan tavsiye istedik:
Yüz maskeleri bulaşımı durdurmada ne kadar etkilidir?
Jeremy Howard:[Koronavirüsün] birincil iletiminin artık damlacık bazlı olduğu bilinmektedir ve artık bulaşmanın büyük ölçüde enfeksiyondan sonraki ilk yedi gün içinde, yani vakaların büyük ölçüde asemptomatik olduğu dönemde gerçekleştiğini biliyoruz. Bu da demek oluyor ki, en bulaşıcı olduğunuz dönemdemuhtemelen bunun farkında bile değilsinizdir. Böylece hepimiz etrafımızdaki insanlar için potansiyel olarak ölümcül olduğumuzu varsaymalıyız. Çevremizdeki insanlar için potansiyel olarak ölümcül olma şeklimiz ise konuşmamızdır: çünkükonuşurken, ağzımızdaki mikro damlacıklar 2 metreye kadar savrulur.
Konuşuyorsanız ve ağzınızın önüne birkaç kat pamuk veya kağıt havlu koyarsanız, damlacıklar konuştuğunuz kişinin yüzüne değil bunlara girer. Bu yüzden maskeler virüsün yayılmasını azaltmaya önemli ölçüde yardımcı olur.
Jessica Justman: Bu iş beyzbolda topu atan ve topu kapan gibi. Maskeler, tamamen atıcının topu atmasını engellemeye çalışmasıyla alakalı. Burada fark ettiğimizden daha fazla atıcı var ve eğer maskeler bunu engelleyecekse bırakalım da engellesinler.
Maskeler kullanıcının korunmasında daha etkili midir? Yoksa diğer herkesi korumakta mı?
Howard: Kullanıcı için ekstra bir koruma var, ancak bu korumatam değil. Maskeyi toplumunuzu korumak için takmalı ve toplumun da aynısını sizin için yapmasını istemeniz şeklinde düşünmek daha iyi.
DSÖ ve CDC neden halka maskeyi önermekte isteksiz?
Howard: Ön cephe sağlık çalışanlarını N95 tarzı tıbbi maskelerin tükenmesine karşı korumaya çalışıyorlar.
Ben Cowling:DSÖ mevcut önerilerini değiştirmeyi düşünürse, şu şekilde bir açıklama yapabilirler: “Cerrahi maskeleri sağlık uzmanları için saklayın ve bulaşımı azaltmak için toplumda ev yapımı maskeler ve bez maskeleri kullanmaya bakalım”.
İnsanların maskeleri yanlış kullanabileceğinden ve böylelikle etkisinin azalacağından veya yanlış bir güvenlik hissi verebileceğinden endişe ediyor musunuz?
Saskia Popescu: Endişem, hasta birinin maske takıpmaske altında ağzına dokunması, ellerini yıkamaması ve yüzeylere dokunması. Yanlış güvenlik duygusundan, maskeleri uygun şekilde takmayan insanlar veya uygun şekilde temizlememelerindenendişeleniyorum.Yani maskenin ötesinde [aktarımı/bulaşımı durduran] başka birçok önlem de var.
Tabii ki, hastaların masketakmasını istiyoruzancak şu anda herkese maske takmasını söylerseniz, bu malzemelerin tükeneceğini düşünüyorum.
Howard: Emniyet kemerlerinin insanları güvende tuttuğunu tespit ettiğimizde, takmalarını istedik.Prezervatiflerin sizi hastalıktan koruyabildiğini fark ettiğimizde, insanlara korunmasız cinsel ilişkiden kaçınmalarını söyledik.
Hastalığın bulaşmasını dramatik bir şekilde azaltabilecek bir şey varsa ve cevabımız insanlara yanlış yapabilecekleri için kullanmamalarını söylemekse, bu bizim verdiğimiz diğer politika kararlarıyla bağdaşmaz.
Evlerinde maske yapan kişilere tavsiyeleriniz var mı?
Howard:Cambridge Üniversitesi, bir tişört gibi birkaç kat pamuğun iyi iş çıkarabileceğini çalışacağını gösterdi(https://bit.ly/2UG5kwg).Shenzhen hastanesinden bir bilim insanı, birkaç kat kağıt havlunun harika çalıştığını gösterdi(https://bit.ly/3bPjcKk).Sitemizde (https://masks4all.co/) aslında bir çift makastan başka alet gerektirmeyen bu iki şeyin bir kombinasyonunu gösteren bir DIY tarifi var.
Cowling: Ağzı, burnu ve çeneyi örtün. Kirlenmiş olabileceği için maskenin önüne dokunmayın.
Yüzü mühürlemek (tamamen kapatmak) önemli mi? Bu sakallı insanlar için bir sorun teşkil eder mi?
Howard: Hayır, hiç de değil. Mühür, aerosol üreten prosedürler için ihtiyacınız olan bir şeydir.Bu nedenle, hastaları kendi evinizde veya alışveriş sırasında entübe etmeyi planlamıyorsanız, bu bir sorun değildir.Unutmayın, yaptığımız ana şey etrafınızdakileri korumaktır.
Yüz maskelerinin yaygın kullanımının, sosyal mesafe gibi diğer önlemlere kıyasla ne kadar etkili olduğunu anlamak için ayrıştırmanın bir yolu var mı?
Howard: Kesinlikle hayır.
Bilinen iyi bir tarifi temsil eden dört önlem vardır – titiz testler, temas izleme, potansiyel olarak enfekte olmuş kişilerin karantinası ve evrensel maske takma.Bunların hangi kombinasyonunun işe yaradığını ve her birinin ne kadar önemli olduğunu tam olarak bilmiyoruz. Sadece işe yarayanı yapmalıyız.
Ben Cowling, epidemiyoloji profesörü ve DSÖ Hong Kong Üniversitesi Bulaşıcı Hastalık Epidemiyoloji ve Kontrol İşbirliği Merkezi’nin eş direktörü
Jessica Justman, Columbia Üniversitesi Irving Tıp Merkezi’nde bulaşıcı hastalıklarbölümünde profesör
Jeremy Howard, San Francisco Üniversitesi’nde seçkin bir araştırma bilimcisi ve # Masks4All kampanyasının kurucusu
Saskia Popescu Phoenix merkezli bir epidemiyolog
Kaynak: https://www.theguardian.com/world/2020/apr/02/face-masks-coronavirus-covid-19-public
