Bugün Gürcistan toprakları içerisinde yer alan ve Ardahan’a 15 kilometre uzaklıkta bulunan Ahıska, 1829’a kadar Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı kaldı. Osmanlı-Rus savaşının ardından imzalanan Edirne Antlaşması’yla şehrin kaderi değişti. Ahıska, Çarlık Rusya’sının hakimiyetine girdi.
Ahıska Türklerine Çarlık Rusya’sı döneminde yapılan baskı ve zulümler, Sovyetler Birliği döneminde de devam etti. Türk ve Müslüman olarak Gürcistan’da yaşamak onlar için zorlaştı. Özellikle dönemin lideri Stalin döneminde, bu baskılar git gide arttı. Ahıska Türklerinin önde gelen aydınları, türlü bahanelerle tutuklanıp ya öldürüldü ya da sürgün edildi.
Birçok Türk’ün soyadı değiştirildi, Ahıska ve çevresine “sınır koruması” gerekçesiyle binlerce asker yerleştirildi. 2. Dünya Savaşı’na kadar askere alınmayan Ahıska Türkleri, savaş başlayınca askere alındı. 40 bin kadarı Almanlarla savaşmak üzere cepheye gönderildi.
Geride kalan kadınlar ve yaşlılar da demir yolu inşaatında çalıştırıldı. Ancak bu hattın kendilerini sürgüne gönderecek bir yol olduğundan haberleri yoktu.
Bir kış gecesi hayvan vagonlarıyla taşındılar…
14 Kasım 1944, insanlık tarihine kara bir leke olarak geçti. Sovyet yönetiminin kararıyla 86 bin Türk ve Müslüman sürgün edildi. Gerekçeleri ise Ahıska Türklerinin sınır güvenliğini tehdit etmeleriydi.
Bir kış gecesi, 200’den fazla köy ve kasabada yaşayan binlerce insan, yük ve hayvan vagonlarıyla taşındı. 17 bini yolculuğu tamamlayamadı. Sebebi ise hava şartları ve yiyecek sıkıntısıydı. Göçün ardından açlık, salgın ve bulaşıcı hastalıklar nedeniyle 30 bin Ahıskalı daha Orta Asya’da göç ettirildikleri yerlerde yaşamını yitirdi.
Üzerinden 75 yıl geçti. Ancak kuşakları etkileyen acı unutulmadı. 60 bini Türkiye, 200 bini Kazakistan, 110 bini Rusya, 90 bini Azerbaycan, 50 bini Kırgızistan, 50 bini Özbekistan, 8 bini Ukrayna, 2 bin 500’ü Gürcistan, bin 801’i Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti,16 bini Amerika Birleşik Devletleri’nde olmak üzere 600 bine yakın Ahıskalı Türk, dünyanın çeşitli yerlerinde vatanlarına hasret olarak yaşıyor.
Anma programı düzenlenecek
Sürgünün 75. yıl dönümünde Ahıska’da da anma programları düzenlenecek.
Dünya Ahıska Türkleri Birliği Genel Sekreteri Fuat Uçar, ilk defa Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) ile 2 bölgede (Tiflis-Ahıska) anma programı yapacaklarını söyledi. Dualarla başlayacak programda sürgün ile ilgili belgesel gösterimi olacak.
Kaynak: TRT Haber, Dünya Ahıska Türkleri Birliği, AA
