En büyük geçim kaynakları turizm ve balıkçılık olan Muğla Akyaka’da ekonomiye katkı sağlayan kadınların birçoğunun uzmanlık alanı balıkçılık.
Genellikle eşleriyle birlikte, yeri geldiğinde de tek başlarına sabahın erken saatlerinde hazırlıklarını yapıp, “Vira Bismillah” diyerek açılıyorlar denize.
Balıkçılığa uygun alanlara ilmek ilmek ördükleri ağları bırakıp, toplayacakları anı heyecanla bekliyorlar.
“Kadının elinin değdiği her yer daha güçlü”
Akyaka’da balıkçılık yapan kadınlardan biri de 58 yaşındaki Gülnaz Doğan.
3 çocuk annesi Doğan, 38 yıldır balıkçılık yapıyor.
Eşi olmadığında da denize çıktığını söyleyen Gülnaz Doğan, bir kadın olarak balıkçılığı şöyle anlatıyor:
“Kadının elinin değdiği her yer daha güçlü, biz de sesimizi duyurabilmek için güçlü olmak istedik. Mesela denize çıkıyoruz, ağ atıyoruz, ağ topluyoruz, tekrar limana yanaşıyoruz, tuttuğumuz balıkları çıkarıyoruz. Bazen evde yemeğini bile yapamadığın anlar oluyor. Teknenin bakımı, ağın temizliği. Bir de balığa kullandığımız ağları evde kendim yapıyorum. Çok zor, ama kadın güçlü. Yani erkeğe bakarak kadın daha güçlü bence.”
Balıkçılık yapan kadınlar azalıyor
Gelişen imkanlarla birlikte geçmişe nazaran günümüzde balığı bulmak ve tutmak daha kolay. Ancak Gülnaz Doğan’a göre günümüzde hem denizlerde balık hem de balıkçılık yapan kadın sayısı azalıyor.
“Önceden 10 tane ağ vardı ve elimizle çekiyorduk makine yoktu. Ama balık çoktu, ucuzdu ve satamıyorduk, kalıyordu balıklar. Sonra ağları çeken bir makine çıktı. Şu an 30 postadan aşağı ağ atan yok ama eskisi gibi balık yok.”
Yeni neslin bu mesleğe hiç yönelmediğinin de altını çiziyor Doğan:
”Yıllar önce çevremizde bu işi yapan daha çok kişi vardı. Mesela 30-40 belki daha fazla bile diyebilirim. Ama şimdi bazısı yaşlandı, bazısı yapmak istemiyor. Yeni nesilden hiç bekleme zaten, bu zamanda çok zor.”
En büyük ortakları kooperatif
Gülnaz Doğan dahil bölgedeki balıkçıların büyük çoğunluğunun en büyük iş ortağı Akyaka limanında bulunan balık kooperatifi. Aile ortamı bulunan kooperatife her av dönüşü tuttukları balıkları satıyor, havanın iyileşmesini burada bekliyorlar.
Denize çıkamadıkları günlerde de kooperatifte farklı görevler alıyorlar.
Tıpkı 3 çocuk sahibi Yüksel Başak gibi.
1969 yılından beri balıkçılık yapan Başak, bu zamana kadar geçiminin tamamını denizden sağlamış. Artık kooperatifte birer hafta arayla dönüşümlü olarak balık temizleme işini yapıyor.
“Kooperatif sabah 08.00’de açılıyor ama ben 06.00’da geliyorum buraya, balık temizliyorum. Akşam 17.00’de kooperatif kapandığında da eve dönüyorum. Kadın olarak çok zor, denizle mücadele etmek çok zor” diyor.
