Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) aralık ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 0,74 arttığını ve yıllık enflasyonun 1,28 puan yükselerek 2019’u yüzde 11,84’ten tamamladığını açıklamasının ardından, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) “Aralık Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu” da yayımlandı.
Rapora göre, aralık ayında yıllık enflasyon, hizmet grubunda sınırlı olmakla birlikte, alt gruplar genelinde yükseldi. En belirgin artış enerji enflasyonunda izlenirken, bu gelişmede aralıkta bir önceki yılın aynı dönemindeki düşük baz etkisi öne çıktı.
Bu dönemde, gıda enflasyonu hem işlenmemiş hem de işlenmiş alt kalemlerde yukarı yönlü bir seyir izledi. Temel mal grubu yıllık enflasyonu maliyet unsurlarının yanında aralıkta bir önceki yılın aynı dönemindeki düşük bazın da etkisiyle yükseldi.
Bu görünüm altında, çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonu bir miktar yükselse de B ve C göstergelerinin eğilimindeki ılımlı seyir korundu.
“Fiyatlar yemek hizmetlerinde arttı, konaklama hizmetlerinde düştü”
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkısı incelendiğinde, aralıkta önceki aya göre gıda, enerji, temel mal ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,49, 0,45, 0,25 ve 0,06 puan arttı.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamalarına göre B göstergesinin eğilimi bir miktar artarken, C göstergesinin eğilimi bir miktar azaldı. Bu dönemde hizmet grubunun eğiliminde görülen sınırlı düşüşe karşın, temel mal grubu eğilimi yataya yakın seyretti. B göstergesinin eğilimindeki yukarı yönlü seyirde işlenmiş gıda fiyat gelişmeleri etkili oldu.
Hizmet fiyatları aralık ayında yüzde 0,37 artarken, grup yıllık enflasyonu 0,14 puan yükselerek yüzde 12,30’ye çıktı. Bu dönemde yıllık enflasyon haberleşme ve diğer hizmetler gruplarında bir miktar yükseldi. Ulaştırma hizmetlerinde gerileyen yıllık enflasyon, lokanta-otel ve kira gruplarında ise yataya yakın seyretti.
Haberleşme hizmetleri fiyat artışında telefon görüşme ve internet ücretlerinin etkisi gözlenirken, diğer hizmetler grubunda ev içi hizmetler, ev aletlerinin onarımı ve dişçilik ücreti alt kalemlerindeki fiyat gelişmeleri öne çıktı. Aralık ayında lokanta-otel grubunda yemek hizmetleri fiyatları artarken, konaklama hizmetleri fiyatlarında düşüş gözlendi.
“Otomobil fiyatları aralıkta yüzde 0,99 arttı”
Temel mal grubu yıllık enflasyonu, aralıkta bir önceki yılın aynı dönemindeki düşük bazın da etkisiyle 0,91 puan artarak yüzde 7,48 oldu.
Bu dönemde yıllık enflasyon giyim ve dayanıklı mal gruplarında yükselirken, diğer temel mallar grubunda bir miktar geriledi. Dayanıklı mal grubu fiyatları Türk lirasında kaydedilen değer kaybının da etkisiyle yüzde 0,52 yükseldi. Bu grupta, otomobil fiyatlarındaki yüzde 0,99 artış öne çıktı.
Giyim ve ayakkabı grubu fiyatları, aralık ayında mevsimsel ortalamalarının altında bir düşüş gösterse de bu grupta yıllık enflasyon yüzde 4,32 ile düşük bir seviyede gerçekleşti.
Enerji fiyatları ise aralık ayında yüzde 0,16 ile sınırlı bir oranda arttı. Bu gelişmede, petrol fiyatlarındaki yükseliş ve yakın dönem döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak tüp gaz ve akaryakıt fiyatlarında gerçekleşen artışlar belirleyici oldu.
Aynı dönemde, akaryakıt ürünlerinde eşel mobil uygulaması ve şebeke suyu fiyatlarında gözlenen gerileme enerji fiyatlarında daha olumsuz bir görünümü sınırladı. Böylelikle, enerji fiyatlarındaki sınırlı yükselişe karşın, baz etkisiyle enerji yıllık enflasyonu 3,64 puan artarak yüzde 10,98 oldu.
“İşlenmiş gıda grubundaki artış daha belirgin”
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu aralık ayında 2 puan artarak yüzde 10,89’e yükseldi. Bu gelişmede hem işlenmiş hem de işlenmemiş gıda fiyatlarının etkisi hissedilirken, işlenmiş gıda grubundaki artış daha belirgin oldu.
Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yüzde 6,10’a, işlenmiş gıdada ise yüzde 15,39’a yükseldi.
Bu dönemde işlenmiş gıdada aylık fiyat artışı yüzde 2,05’le oldukça belirginleşti. Söz konusu gelişmede, çiğ süt alım fiyatlarındaki gelişmelere istinaden, süt ürünleri fiyatlarında kaydedilen artışlar belirleyici oldu. Ekmek-tahıl fiyatlarında son aylarda görülen artış eğilimi bu dönemde devam etti.
Aralık ayında taze meyve-sebze grubunda sebze fiyatları artarken, grup yıllık enflasyonu 1,57 puan yükselerek yılı yüzde 2,94 ile görece düşük bir seviyede tamamladı.
Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise süt, yumurta ve beyaz et fiyatlarındaki yükselişler dikkati çekti. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 12,61 seviyesine yükseldi.
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatlarının aralık ayında yüzde 0,69 arttığı ve yıllık enflasyonun düşük baz etkisi ile yüzde 7,36’ya yükseldiği anımsatılan TCMB raporuna göre, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimindeki ılımlı seyir devam etti.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, dayanıksız tüketim, ara ve sermaye mallarında fiyatlar aralıkta aylık bazda artış kaydetti. Bu dönemde dayanıklı tüketim malları fiyatlarında ise sınırlı bir oranda gerileme görüldü.
Dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki yüzde 1,24’lük yüksek oranlı artışta süt ve et ürünleri ile katı-sıvı yağlar öne çıkarken, ara malı grubunda metal ürünlerindeki fiyat artışları belirleyici oldu.
Sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte ise metal yapı ürünlerinin, motorlu kara taşıtlarının parça ve aksesuarları ve makinelerin etkisi hissedildi. Bu dönemde, elektrik üretimi ve dağıtımı ile petrol ürünleri fiyatlarındaki artışa karşın, gaz imalatı ve dağıtımı fiyatlarındaki düşüşle, enerji grubu fiyatları yatay bir seyir izledi.
Sonuç olarak, aralık ayında tüketici enflasyonu üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar ılımlı seyrini sürdürdü.
Kaynak: AA
