Suriye’deki iç savaşın dokuzuncu yılında nihai çözüm arayışları için kritik günlerden geçiliyor. Suriye Anayasa Komitesi’nin toplantıları, İsviçre’nin Cenevre kentinde devam ediyor.
Komitede kimler var?
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres imzalı belgede ilan edilen prosedür kurallarına göre komite, büyük ve küçük olmak üzere iki yapıdan oluşuyor.
Büyük yapı, komite üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, muhalefet heyeti ile sivil toplum temsilcileri olmak üzere üç gruptan oluşuyor. Küçük yapı ise üç listeden seçilen on beşer kişiden meydana geliyor ve anayasanın yazımından sorumlu bulunuyor.
Komite iki eş başkana sahip
45 kişilik yazım kurulunun hazırladığı taslakları, 150 kişilik büyük yapının onaylaması, karar alınması için ise üyelerin en az yüzde 75’inin evet oyu gerekiyor.
Komitenin yapısıyla ilgili en dikkati çeken husus ise iki eş başkana sahip olması.
Muhaliflerin eş başkanlığını Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu eski başkanı Hadi El Bahra, rejimin eş başkanlığını ise önceki anayasayı hazırlayan komitede de yer alan hukukçu Ahmed Kuzbari üstleniyor.
Son liste rejimin engeline takılmıştı
Rejim ve muhalefetin, Türkiye, Rusya ve İran ile istişare ederek oluşturduğu ellişer kişi, nispeten kısa süre içinde belirlenmiş, ancak son liste, Esed rejiminin engeline takılmıştı.
Şam yönetimi, sivil ve nispeten tarafsız görülebilecek adayların isimlerini bildirmek yerine üst düzey kamu kurumu yöneticileri gibi şahısların listeye girmesinde ısrarcı olmuştu.
Bu süreçte, muhaliflerin garantörü Türkiye ise anayasayı yazacak komitenin dengeli ve muteber kişilerden oluşması gerektiğini vurgulamıştı.
“Bu kişiler gerçekten Suriye halkını temsil ediyor mu?”
Cenevre’de TRT Haber’in sorularını yanıtlayan muhaliflerin sözcüsü Yahya el Aridi, komitedeki sivil toplum kuruluşu temsilcileriyle ilgili eleştirilerde bulundu. El Aridi, “Üçüncü 50 kişilik kısım Suriye’deki sivil toplumu temsil ediyor. Birleşmiş Milletler bir denge oluşturmak için onları seçti ve bu kişiler anayasayı yazmakla sorumlu. Peki, bu kişiler gerçekten Suriye halkını temsil ediyor mu? Bence etmiyor.
“Öyle bir anayasa istiyoruz ki insan haklarına uygun olsun”
Yeni anayasanın hazırlanmasıyla ilgili sürecin yavaş ilerlediğinden yakınan Yusuf el Aridi, yeni dönemde nasıl bir Suriye istediklerini şu sözlerle özetledi:
“Suriye’deki insanlar fikirlerini açıkça ifade edebilmeli. Bu anayasa onların hayatını düzenlemeli ve rejimle halk arasında normal bir ilişki kurulmalı. Diktatör bir ilişki değil. Hayır dediklerinde öldürülmemeliler, yanlış bir şey yaptıklarında direk hapse götürülmemeli ya da sınır dışı edilmemeliler. Öyle bir anayasa istiyoruz ki insan haklarına uygun olsun. Şu anki gibi Suriyelilerin katı ve baskı altında olmadığı bir rejim olmalı.”
Yeni anayasa sonrası 18 ay içinde seçimlere gidilecek
Üç gündür devam toplantılarda iç tüzük ve denetim mekanizmaları ele alındığı oturumlar düzenleniyor. Birleşmiş Milletler’in eski Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura döneminde 12 maddelik metin üzerinde uzlaşmaya varılmıştı. Söz konusu metin; azınlık haklarını garanti altına alan, ademi merkeziyetçi bir yapı yerine, yerel yönetimlerin olduğu bir yönetim öngörüyor.
Yeni anayasanın hazırlık sürecinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararı da dikkate alınıyor.
Bu kararın öngördüğü siyasi yol haritasına göre, yeni anayasanın hazırlanmasından sonra 18 ay içinde seçimlere gidilecek.
Kararın, Beşşar Esed’e yeni aday olma yolunu da açması tartışmalara neden olmuştu.
