Birleşik Kralllık’taki Tıbbi Tespit Köpekleri (Medical Detection Dogs) Derneği’nin Durham Üniversitesi’yle bir araya gelerek köpeklerin kimi hastalıkları tespit özelliğini Covid-19 hastaları üzerinde kullanabilmek için çalışmalara başladığı haberi ajanslarda yer aldı.
Medical Detection Dogs yöneticisi Dr Claire Guest, köpeklerin bir insanın hastalık ya da enfeksiyon nedeniyle değişen kokusunu ayırt edebildiğini iddia etti.
“Koku molekülü tespit eden cihazlardan bile 10 bin kat hassas”
Söz konusu iddiayı Türkiye’de de destekleyen uzmanlar var.
Independent Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Adli Bilimciler Derneği Adli Veteriner Hekimlik Komisyon Başkanı Prof. Dr. Gültekin Yıldız da köpeklerin kimi hastalıkları tespitte kullanılabileceğini iddia etti.
Yıldız, köpek burnunun koku molekülü tespit eden tıbbi cihazlardan 10 bin kat daha hassas olduğuna dikkat çekerek, “Bu durum akciğerleri de koronadan zarar gören akciğerlerden kaynaklanan koku kaynağı farklı biyolojik maddeler üzerinden teşhis yapılabilir. Teorik olan bu durumu çalışmamız ve tespit ve kaçakları bulmada kullanmamız gerekmektedir” dedi.
Veteriner Hekim Prof.Dr.Gültekin Yıldız
“Yüksek oranda kanseri tespit ettiler”
K9 köpeklerinin kanser tespitinde kullanılması için yapılan çalışmalardan hayli olumlu sonuçlar alındığını belirten Yıldız gelişleri şöyle anlattı:
Kanserin karakteristik bir ‘koku imzası’ vardır. Bu konularda köpeklerle yapılan birçok çalışma vardır.
“Dört aylık bir sıkı eğitimle iyi bir noktaya gelebilirler”
Köpeklerin uzman eğitmenler elinde yoğun bir çalışma ile 4 ayda bu konuda oldukça iyi duruma gelebileceklerini söyleyen Yıldız, şöyle konuştu:
Genelde genç olanların eğitimi daha kolay olacaktır. Ancak iyi bir başarı için biraz daha olgunlaşmasını bekleyebiliriz. Çünkü köpeklerde koku alma hücrelerinin yoğunluğu doğumdan yetişkinliğe % 20 den fazla artmaktadır.”
Bir çalışmada iki köpek, sağlıklı gönüllülerin derisine gizlenmiş melanom doku örneklerini tanımlamada yedi hastanın altısında melanomu % 86 duyarlılıkla, ikinci köpek diğer melanomu %75 duyarlılık ta yerini belirlemiştir.
Diğer bir çalışmada pozitif mesane kanseri idrarını % 41 oranında doğrulukla belirlemişlerdir.
Kanser hastalarını sağlıklı kontrollerden ayırmak için yapılan köpek duyarlılığı çalışmasında da akciğer kanseri hastaları % 99, meme kanseri hastaları % 88 ve % 98 doğrulukla belirlenmişlerdir.
Yumurtalık karsinomları, jinekolojik karsinomlardan ayırt etmede % 95-100’lere varan düzeyde doğrulama görülmüştür. Otuz üç insanla yapılan çalışmada idrar üzerinden% 91 duyarlılık ile prostat kanser örnekleri doğru olarak belirlemiştir.
Yıldız bu çalışmalarda koku alma yetenekleri daha gelişmiş olan Alman Çoban Köpeği, Belçika Malinois, Labrador Retriever, İngiliz Springer Spaniel, Greyhound gibi türlerin kullanılabileceğini de kaydederek, şöyle bir öneride bulundu:
“Köpek ırklarımızı koku konusunda geliştirmek üzere çalışmalıyız
Bizim de bu konuda kendi ırklarımızın da hangi ölçülerde ve hangi koku alanlarında başarılı olduğunu, hangi hastalık türlerini daha büyük ölçekte değerlendirebildiğini artık çalışmamız gerekmektedir. En azından bizim gen kaynaklarımızın koku ölçme, bulma da hangi moleküllere daha duyarlı olduğunu çalışmamız gerekmektedir. Bunun için de projemize ve çalışmalarımıza da destek bekleriz. Özellikle bu salgın döneminde bu şekilde ki bilgi birikimiz beklenenin üzerinde katkı verecektir.”
“Bilim dünyasından yeterli destek görmeyince proje yarım kaldı”
Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. Hamid Hancı da canlı insan, ceset, patlayıcı, uyuşturucu aramada kullanılan K9 köpeklerinin kanserde de kullanılması amacıyla birkaç yıl önce “Kanser dedektör köpek” çalışmasını başlattıklarını ancak bilim çevrelerinden yeterli destek alamadıkları için bu projenin yarım kaldığını belirterek, sözlerini şöyle tamamladı:
Bu çalışma asla tıp biliminin yerine köpekleri geçirmek değildi. Teyit edilmek üzere bir ön tanı aracı olarak köpekler kullanıla bilir miydi o araştırılacaktı. Daha sonra da kimyasal ve biyolojik silah teşhis köpekleri ne yönelecektik. Ancak gerekli destekleri bulamadık. Yakın zamanda Kovid 19 u teşhis etmeye yönelik köpek çalışmalarını n gündem e geldiği ni öğrenince ne kadar geç kaldığımızı anladık.”
“Henüz kanıtlayabilecek bir çalışma yok”
Hacettepe Üniversitesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü’nden Prof.Dr. Murat Akova ise iddiaya temkinli yaklaşanlardan.
Akova, köpeklerin insanların koklayamadığı bazı kokuları alabildiğini belirterek ancak henüz koronavirüs olan insanları tespit edebildiklerini kanıtlayabilecek bir çalışma olmadığını söyledi.
